ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΓΙΩΝ ΙΩΑΚΕΙΜ ΚΑΙ ΑΝΝΗΣ
Η Εκκλησία των Αγίων Ιωακείμ και Άννης, είναι το καύχημα και το καμάρι των κατοίκων των Καλιάνων.
Η Εκκλησία βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και λόγω του ψηλού της καμπαναριού, μπορεί να γίνει αντιληπτή, από τον κάθ’ ένα που επισκέπτεται το χωριό.
Κτίσμα του 12 αιώνα, με ρυθμό Βασιλικής, είναι ο πόλος έλξης πολλών τουριστών, οι οποίοι θαυμάζουν, τις αρχαίες αγιογραφίες της, καθώς και την επιβλητικότητά της. Η Εκκλησία έχει μια μοναδικότητα στο σχεδιασμό της που σπάνια συναντάς στην Κύπρο.
Σήμερα η εκκλησία των Καλιανών είναι δίκλιτη και ξυλόστεγη. Το βόρειο κλίτος καταλήγει σε αψίδα στα ανατολικά, τρίπλευρη εξωτερικά και ακανόνιστου ημικυκλικού σχήματος εσωτερικά. Το νότιο κλίτος καταλήγει σε ευθύ τοίχο στα ανατολικά. Τα κλίτη χωρίζονται με τρία τόξα που στηρίζονται σε δύο πεσσούς και στο δυτικό τοίχο και σε τοίχο που συνεχίζει την αψίδα. Το ανατολικό τμήμα του νότιου κλίτους χωρίζεται με τοίχο από το υπόλοιπο τμήμα του ναού και αποτελεί ιδιαίτερο χώρο που επικοινωνεί με το υπόλοιπο τμήμα κλίτος με μια μικρή χαμηλή θύρα. Ο ναός έχει μια κύρια είσοδο στο μέσο περίπου του δυτικού τοίχου του βόρειου κλίτους και μια μικρή θύρα στο δυτικό άκρο του νότιου κλίτους.
Μπαίνοντας μέσα, στο βόρειο τοίχο του ναού υπάρχουν δύο μεγάλα ορθογώνια παράθυρα τα οποία ανοίχθηκαν στα νεώτερα χρόνια. Άλλο ορθογώνιο παράθυρο ανοίχθηκε στο κέντρο της αψίδας. Δύο μικρά ανοίγματα υπάρχουν στο ανατολικό και το δυτικό αέτωμα. Στο δοκάρι της στέγης υπάρχουν ζωγραφισμένοι θυρεοί πιθανότατα του 15ου αιώνα οι οποίοι όμως σήμερα δεν βρίσκονται σε αρκετά καλή κατάσταση.
Η σημερινή μορφή της εκκλησίας είναι αποτέλεσμα πολλών επεμβάσεων που έγιναν σε διάφορες εποχές. Αρχικά περιοριζόταν στο χώρο που ήταν οι καμάρες ενώ κατά τον 16ον αιώνα δέχθηκε σημαντικές αλλαγές οι οποίες επέκτειναν την εκκλησία προς νότια και δυτικά. Για να γίνει αυτό κατεδαφίστηκε ο δυτικός τοίχος και ο νότιος αντικαταστάθηκε από τρία τόξα. Αυτό είναι φανερό στο νότιο τμήμα της στέγης το οποίο είναι πιο χαμηλό. Λόγω της επέμβασης αυτής και άλλων που έγιναν κατά καιρούς, παρόλο που η εκκλησία είναι αρχαιότατη, εντούτοις η UNESCO δεν την κατέταξε στην παγκόσμια κληρονομιά της.
Το καμπαναριό της είναι πολύ νεότερο και κτίστηκε το 1924 μ.x
Αρχικά η Εκκλησία ήταν ολόκληρη αγιογραφημένη, αλλά με το πέρασμα των χρόνων και τις επεμβάσεις που δέχτηκε κατά καιρούς, σήμερα σώζονται μόνο ελάχιστες, οι οποίες δεν βρίσκονται σε ικανοποιητική κατάσταση, αλλά δεν παύουν να είναι ενδιαφέρουσες και να προκαλούν δέος στον κάθε πιστό. Οι αγιογραφίες αυτές είναι του 12ου αιώνα. Καθώς μπαίνουμε στο ναό αντικρίζουμε στα αριστερά, ανατολικά από το δυτικό παράθυρο του βόρειου τοίχου, την αγιογραφία των Αγίων Σαράντα, η οποία βρίσκεται στη πιο υποφερτή κατάσταση απ’ όλες τις άλλες αγιογραφίες. Στο βόρειο τοίχο, ανατολικά του παραθύρου, εικονίζεται η Υπαπαντή του Κυρίου και δυτικά οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη.
Αρκετό ενδιαφέρον παρουσιάζει το εικονοστάσι, το οποίο είναι νεότερο. Στην ωραία Πύλη, στο πάνω μέρος, βλέπουμε τους Αρχαγγέλους και τους Τρεις Ιεράρχες, μαζί με τον Άγιο Νικόλαο στο κάτω μέρος. Στην δεξιά πλευρά της Ωραίας Πύλης, βρίσκεται η Εικόνα του Χριστού και ακολουθούν οι εικόνες των: Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, Αγίων Ιωακείμ και Άννης, Αγίας Μαρίνας, Αγίου Κυπριανού και Αγίου Δημητρίου. Στα αριστερά της Ωραίας Πύλης βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας της Καλλιανώτισσας (αντίγραφο 1897 μ.x.) και δίπλα οι εικόνες, Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και η Αγία Παρασκευή.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εικόνα της Παναγίας της Καλλιανώτισσας η οποία είναι αμφιπρόσωπη εικόνα με τη Σταύρωση στη μια μεριά και την Παναγία την Οδηγήτρια, που φέρει την επωνυμία η Καλλιανώτισσα με σκηνές από τη ζωή της στο πλατύ πλαίσιο που την περιβάλει. Το πρότυπο αυτό της εικόνας έγινε το 1240 μ.x. και υπάρχει σε αντίγραφο που έγινε το 1897 μ.x.
Η Εκκλησία γιορτάζει στις 9 Δεκεμβρίου, όπου είναι το Γενέθλιο του ναού και γιορτάζεται η σύλληψις της Αγίας Άννας, δηλαδή το γεγονός κατά το οποίο η Αγία Άννα συνέλαβε την Παναγία.
Επίσης στις 25 Ιουλίου, γιορτάζεται η Κοίμηση της Αγίας Άννας.
ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΙΑΜΑΤΙΚΗΣ
Η Εκκλησία αυτή είναι αφιερωμένη στην Παναγία την Ιαματική, παρά το γεγονός ότι η εικόνα η οποία βρέθηκε ήταν της Παναγίας της Ελεούσας.
Αυτό φαίνεται και από τα πολλά θαύματα που έγιναν και αφορούσαν κυρίως αιμορραγίες.
Στο χώρο όπου είναι κτισμένη η σημερινή Εκκλησία, υπήρχαν ερείπια μιας άλλης εκκλησίας. Το 1931, οι χωριανοί κατέβαλαν προσπάθειες για ανέγερση μιας νέας εκκλησίας. Η προσπάθεια όμως ματαιώθηκε, όταν μια λανθασμένη κίνηση των οικοδόμων οδήγησε στη κατάρρευση της εκκλησίας. Το αποτέλεσμα αυτής της κατάρρευσης δεν ήταν μόνο υλικές ζημιές αλλά κόστισε και τη ζωή δύο ανθρώπων και το σοβαρό τραυματισμό ενός τρίτου. Το όνειρο όμως για μια νέα εκκλησία δεν έσβησε από τις ψυχές των κατοίκων.
Έτσι το 1975 και μετά την ανάγκη για μια καινούργια και πιο μεγάλη εκκλησία, λόγω του ότι αυξήθηκαν σημαντικά οι κάτοικοι, αρχίζει μια νέα ανέγερση. Άρχισαν οι προσπάθειες για συλλογή χρημάτων τα οποία θα βοηθούσαν στο κτίσιμο της εκκλησίας.
Ενώ όλα προχωρούσαν ομαλά, η νότια πλευρά της εκκλησίας κατάρρευσε. Σύντομα όμως επιδιορθώθηκε και με την βοήθεια του Θεού το 1993 η εκκλησία λειτούργησε.
Είναι μία τρίκλινη βασιλική και αρκετά μεγάλη Εκκλησία, η οποία πανηγυρίζει την Δευτέρα του Πάσχα, όπου πολλοί πιστοί την επισκέπτονται για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας.
ΕΞΩΚΛΗΣΙΟΝ ΑΓΙΩΝ ΤΙΜΟΘΕΟΥ ΚΑΙ ΜΑΥΡΑΣ
Δυτικά του χωριού και σε απόσταση περίπου 3 χλμ, μέσω ενός δύσκολου , ανηφορικού δρόμου και σε υψόμετρο περίπου 900μ. έχει αποπερατωθεί το 2018 το πιο πάνω εξωκλήσιον μετά από πολλές προσπάθειες και την οικονομική συνδρομή των χωριανών και φίλων της κοινότητας .
Στο συγκεκριμένο σημείο υπήρχε παλαιότερος ναός ο οποίος είχε καταστραφεί ολοκληρωτικά .
Το εξωκλήσι πανηγυρίζει στις 03 Μαΐου
ΕΡΕΙΠΙΑ ΕΞΩΚΛΗΣΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Παρ’ όλο που η περιοχή όπου βρίσκεται το ερειπωμένο ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, είναι αρκετά χιλιόμετρα έξω από το χωριό και ο δρόμος αρκετά κουραστικός, εντούτοις πολλοί επισκέπτες τολμούν να διανύσουν αυτή την απόσταση, για να δουν από κοντά, αυτό το μικρό και ερειπωμένο ξωκλήσι.
Παρ’ όλο το κουραστικό δρομολόγιο, στο τέλος ο επισκέπτης αποζημιώνεται από την καταπράσινη μαγεία που ξετυλίγεται μπροστά του. Οι ανθισμένες αμυγδαλιές, τα πανύψηλα δέντρα με τους ίσκιους τους, προσφέρουν στο επισκέπτη ψυχική ηρεμία και αγαλλίαση. Είναι ένα μοναδικό τοπίο στην περιοχή.
Το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, από το οποίο διασώζονται μόνο κομμάτια από το βόρειο και νότιο τοίχο ενώ είναι αρκετά ευδιάκριτο το περίγραμμα της βάσης του ναού, είναι κτισμένο στη μαγευτική κοιλάδα του Αγίου Γεωργίου, 6 περίπου χιλιόμετρα δυτικά του χωριού. Ανάμεσα στα αμπέλια ξεχωρίζει ένας μικρός βράχος, στη μια πλευρά του οποίο είναι σκαρφαλωμένο το μικρό εκκλησάκι.
Επισκεπτόμενος κάποιος την περιοχή αυτή, θα παρατηρήσει ότι γύρω από τα μισοκατεστραμμένα θεμέλια του ξωκλησιού, φυτρώνουν θάμνοι και χόρτα, ενώ στο εσωτερικό του μόνο λίγα χόρτα. Από αυτό καταλαβαίνουμε ότι το πάτωμα του ξωκλησιού κατασκευάστηκε με ισχυρά υλικά.
ΕΞΩΚΛΗΣΙΟΝ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ
Στην είσοδο της παλιάς κοινότητας , όπου παλιότερα υπήρξε ο πρώτος οικισμός στα Καλιάνα , υπάρχουν αμυδρά ερείπια εκκλησίας , γεγονός που μαρτυρεί την ύπαρξη του οικισμού .
Η περιοχή αυτή ονομάζεται Αγία Μαρίνα , ονομασία που προήλθε από το εξωκλήσιον της ομώνυμης Αγίας , για το οποίο μελετάται το ενδεχόμενο ανέγερσης της .
